Cơ chế ban hành từ 10 năm trước cho phép các ngân hàng mua, bán, huy động và cho vay bằng vàng, thậm chí chuyển đổi vàng ra tiền đồng để bổ sung nguồn vốn kinh doanh. Thời hoàng kim, có lúc vàng chiếm 30-50% tổng tài sản của một ngân hàng. Và cũng có ngân hàng, lợi nhuận từ vàng lên đến hàng trăm tỷ đồng, đóng góp gần nửa thu nhập.

Tuy nhiên, 3 chính sách lớn liên quan tới vàng đã được Ngân hàng Nhà nước ráo riết triển khai suốt từ tháng 4 năm ngoái đến nay. Trong đó, Nghị định 95 trực tiếp đánh vào giới đầu cơ ngoại tệ, buôn lậu vàng, với quy định xử phạt hành chính tới 500 triệu đồng và tịch thu tang vật mỗi lần vi phạm. Còn Thông tư 12 nhắm vào các ngân hàng, yêu cầu chấm dứt cho vay và từng bước ngừng huy động vàng từ 1/5/2011, tiến tới tất toán các hợp đồng huy động trước 25/11/2012.

Từ tháng 4 đến nay, giá trong nước luôn đắt hơn thế giới 3 đến gần 5 triệu đồng, trong khi Ngân hàng Nhà nước một mực khẳng định quan điểm không nhập vàng, bởi cho rằng không ảnh hưởng đến ổn định kinh tế vĩ mô và không làm biến động tỷ giá.

Bản thân các ngân hàng sau giai đoạn lãi lớn nay đang gặp rất nhiều khó khăn, trong đó khó nhất là ACB, một ngân hàng trước giờ có thế mạnh về vàng và nay phải mua vàng trong nước gái cao để trả lại khách hàng. Chính vì vậy, khoản lỗ lớn tại nhà băng lên tới 1.700 tỷ đồng.